Türkiye’de çalışan kadınların gebelik ve doğum sürecinde çeşitli yasal hakları bulunmaktadır. Bu haklar, anne adaylarının hem sağlıklarını hem de bebeklerinin sağlığını koruma amacı taşır. 4857 sayılı İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenen gebelik ve doğum izinleri, anne adaylarının iş hayatındaki yükümlülüklerini daha rahat bir şekilde yerine getirmelerini sağlar. İşte Türkiye’de gebelik ve doğum izinleri ile ilgili yasal haklar:
1. Doğum İzni (Analık İzni)
Türkiye’de anne adayları, doğum öncesi ve doğum sonrası olmak üzere toplam 16 hafta (112 gün) süreyle doğum izni kullanma hakkına sahiptir. Bu süre, genellikle doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olarak belirlenmiştir. Ancak anne adayının sağlığı elverişli olduğu takdirde, doktor onayı ile doğum öncesi 8 haftalık iznin 5 haftasını doğum sonrasına aktarabilir.
– Çoğul Gebeliklerde: İkiz veya üçüz gebeliklerde doğum öncesi izin süresi 2 hafta uzatılarak, toplamda 18 haftaya çıkarılmaktadır.
2. Doğum İzni Süresinde Ücret
Anne adayları, doğum izni boyunca çalışmadıkları dönemde işverenlerinden maaş almazlar. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), doğum izni süresince geçici iş göremezlik ödeneği adı altında bir ödeme yapar. Bu ödeme, çalışanın son 3 ay brüt kazancının günlük ortalamasının 2/3’ü oranında yapılır.
3. Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Hakkı
Doğum yapan anneler, 16 haftalık doğum izninin bitiminden sonra talep etmeleri halinde 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilirler. Bu izin süresince anne adayı işine geri dönebilir ve işveren bu izni kullanmasına engel olamaz. Ancak, ücretsiz izin süresince herhangi bir ücret ödemesi yapılmaz.
4. Süt İzni
Doğum yapan anneler, doğum izninden sonra işe döndüklerinde, bebeğin 1 yaşına kadar olan süresi boyunca günlük 1,5 saat süt izni kullanma hakkına sahiptir. Bu izin annenin çalışma süresinden sayılır ve ücretten kesinti yapılmaz. Anne bu izni günün dilediği saatinde kullanabilir ya da izin süresini toplu olarak kullanarak işten erken çıkmayı tercih edebilir.
5. Kısmi Süreli Çalışma Hakkı
Doğum sonrası anneler, çocukları ilkokul çağına gelene kadar kısmi süreli çalışma talep edebilirler. Yasal düzenlemelerle tanınan bu hak, annenin işverenle anlaşarak çalışma saatlerini azaltmasını sağlar. Kısmi çalışma düzeninde alınacak ücret, çalışılan saat oranında hesaplanır.
6. Doğum Yardımı
Türkiye’de doğum yapan her anneye, bir defaya mahsus olmak üzere devlet tarafından doğum yardımı ödemesi yapılır. Bu yardım 2023 yılı itibarıyla şu şekildedir.
– İlk çocuk için 300 TL
– İkinci çocuk için 400 TL
– Üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL
7. İşten Çıkarılma Yasağı
Gebelik sürecinde ve doğum izni sırasında anne adayı iş güvencesi altındadır. İşveren, gebelik ya da doğum izni gerekçesiyle çalışanı işten çıkaramaz. Ayrıca doğum izni süresince çalışanın iş akdi feshedilemez.
8. Erkekler İçin Babalık İzni
Türkiye’de çalışan babalar da, eşlerinin doğum yapmasının ardından 5 gün babalık izni kullanma hakkına sahiptir. Bu izin, devlet memurları için de geçerlidir ve babaların yeni doğan bebekleriyle vakit geçirebilmeleri için tanınmıştır.
Sonuç Olarak
Türkiye’de gebelik ve doğum sürecinde çalışan annelere tanınan yasal haklar, hem annenin sağlığını korumak hem de bebeğin bakımı için gereken zamanı sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Anne adayları bu hakları kullanarak gebelik sürecini daha rahat geçirebilir ve iş hayatına dönüşte yasal güvencelerden yararlanabilir. Bu süreçte haklarınız hakkında detaylı bilgi almak için işvereninizle veya SGK ile iletişime geçmek faydalı olacaktır.
