Endometriozis, rahim iç tabakasını oluşturan endometrium dokusunun, rahim dışında anormal bir şekilde büyümesiyle ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. En sık yumurtalıklarda, fallop tüplerinde ve pelvik bölgede görülür. Bu dokular, adet döngüsü sırasında kalınlaşır, dökülür ve kanar; ancak vücuttan atılamadığı için iltihaplanma, yapışıklıklar ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Kadınların üreme sağlığını etkileyerek kısırlığa yol açabilir.
Endometriozisin Nedenleri Nelerdir?
Endometriozisin kesin nedeni tam olarak bilinmese de, bazı teoriler vardır:
– Geriye doğru adet kanaması (Retrograd Menstrüasyon): Adet kanının bir kısmı fallop tüplerinden karın boşluğuna geri akarak burada endometrium hücrelerinin büyümesine neden olabilir.
– Bağışıklık sistemi problemleri: Vücut, rahim dışında büyüyen endometrium dokusunu yok edemeyebilir.
– Genetik yatkınlık: Ailede endometriozis öyküsü olan kadınlarda hastalığın görülme riski daha yüksektir.
– Hormon dengesizlikleri: Östrojen hormonu, endometriozis dokularının büyümesini teşvik edebilir.
Endometriozis Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve bazı kadınlarda hiç belirti görülmeyebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
– Şiddetli adet sancıları (dismenore)
– Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı
– Adet düzensizlikleri ve aşırı kanama
– Bağırsak ve mesane problemleri (kabızlık, ishal, idrar yaparken ağrı)
– Kısırlık (infertilite)
– Kronik kasık ve pelvik ağrı
Bu belirtiler başka hastalıklarla da karışabileceğinden, doğru tanı için bir uzmana danışmak önemlidir.
Endometriozis Nasıl Teşhis Edilir?
Endometriozis teşhisi için doktorlar şu yöntemleri kullanabilir:
– Pelvik muayene: Doktor, pelvik bölgede anormal kitleleri hissedebilir.
– Ultrason: Yumurtalıklardaki çikolata kistleri tespit edilebilir.
– Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Doku büyümesini detaylı incelemek için kullanılabilir.
– Laparoskopi: Kesin tanı için en etkili yöntemdir. Küçük bir cerrahi işlemle karın içine kamera yerleştirilerek endometriozis odakları gözlemlenir.
Endometriozis Nasıl Tedavi Edilir?
Endometriozis tedavisi hastanın şikayetlerine ve çocuk sahibi olma isteğine bağlı olarak planlanır:
– Ağrı kesiciler: Hafif vakalarda ağrıyı kontrol altına almak için kullanılır.
– Hormon tedavisi: Doğum kontrol hapları, hormon iğneleri veya rahim içi araçlar (hormonlu spiral) endometriozis dokularının büyümesini engelleyebilir.
– Cerrahi tedavi: Şiddetli vakalarda laparoskopik cerrahi ile endometriozis dokuları temizlenebilir.
– Doğurganlık tedavileri: Hamile kalmakta zorlanan hastalar için tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknikleri önerilebilir.
Endometriozisten Korunmak Mümkün mü?
Endometriozisi tamamen önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak bazı önlemler hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir:
– Düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek
– Östrojen seviyelerini kontrol altında tutmak (doktor önerisiyle doğum kontrol hapları kullanmak)
– Adet dönemlerinde aşırı ağrı ve düzensizlikler varsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışmak
Endometriozis, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Şiddetli adet sancıları ve pelvik ağrılar hafife alınmamalı, mutlaka bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.
